“Hãy phân loại rác thải tại nguồn để rác thải được tái sử dụng và tái chế”. Cách duy nhất để giảm thiểu rác thải, tái sử dụng và tái chế rác thải nhiều hơn là nâng cao nhận thức của người dân về nguy hại của rác thải, bảo vệ và sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên và hạn chế mức thấp nhất các tác động lên môi trường.

1. Phân loại rác tại nguồn

Nhiều người chỉ gom rác vào bao và chờ xe đẩy rác công cộng đi ngang qua và vứt đi mà không hề phân loại rác. Rác thải sinh hoạt trước khi được đưa đi xử lý, cần được phân loại ngay tại hộ gia đình. Rác thải bao gồm chất thải sinh hoạt thông thường (Chất thải hữu cơ dễ phân hủy, Chất thải có khả năng tái sử dụng – Tái chế, và Chất thải còn lại) và Chất thải nguy hại hộ gia đình.

Cách nhận biết như sau:

– Rác hữu cơ dễ phân hủy: là các loại rác dễ bị thối rữa trong điều kiện tự nhiên sinh ra mùi hôi thối.

Chất thải hữu cơ dễ phân hủy bao gồm: Thức ăn thừa, các loại thực phẩm thải bỏ; Lá cây, hoa, cỏ, bã trà cà phê; rau, củ các loại; xác và phân động vật,…

– Rác thải khó phân hủy được chia làm 2 loại đó là rác tái chế và không tái chế. Rác tái chế là các loại rác có thể sử dụng lại nhiều lần trực tiếp hoặc chế biến lại.

Các chất thải có khả năng tái sử dụng – Tái chế thường gặp tại hộ gia đình

– Túi ni lông, vỏ chai nhựa

– Vỏ hộp sữa, vỏ lon nhôm

– Vỏ chai thủy tinh

– Tạp chí, báo, giấy, sách vở các loại,…  

Các loại rác không tái chế là phần thải bỏ là những loại rác vô cơ còn lại, thường gặp nhất bao gồm:

– Băng, tã, giấy vệ sinh

– Vỏ bao bì bánh, kẹo, cao su

– Đồ sành, sứ, gốm, vỡ, thuốc lá

– Vải, sợi cũ, khăn cũ, dao, kéo,…

Chất thải nguy hại hộ gia đình là những loại rác không thể xử lý theo phương pháp thông thường, loại rác này thường chứa các hóa chất độc hại hoặc có nguy cơ lây nhiễm các bệnh. Các chất thải nguy hiểm hộ gia đình thường gặp gồm:

– Pin, ắc quy đã qua sử dụng

– Bóng đèn hư cũ

– Vỏ chai lọ đựng hóa chất nguy hại

– Chất thải điện tử

Các chất thải nguy hại hộ gia đình

Các chất thải nguy hại cần được thu gom riêng tại một địa điểm quy định. Những loại rác này sẽ được xử lý bằng công nghệ đặc biệt để không gây nguy hại đến môi trường.

2. Phương pháp thu gom rác thải

Để việc thu gom rác thải được dễ dàng và thuận tiện hơn bạn có thể mua các thùng rác nhựa công cộng để dễ dàng phân loại hơn. Quy ước phổ biến thường là thùng màu rác nhựa màu xanh lá cây sẽ chứa rác thải hữu cơ dễ phân hủy; thùng rác nhựa màu xanh da trời dùng cho các rác thải có thể tái chế; Thùng màu xám cho rác thải vô cơ không thể tái chế, và thùng rác nhựa màu vàng là thùng rác y tế dùng chứa các loại rác nguy hại. 

Vì sao bạn nên mua thùng rác thay vì sử dụng các túi nilon đựng rác đang bán trên thị trường? Hãy hạn chế sử dụng túi nhựa đựng rác vì chúng không được ưu tiên tái chế cho nhà máy. Nhà máy xử lý rác thải không có khả năng tách toàn bộ lượng túi nhựa đựng rác thải bằng máy móc cũng như con người. Vì vậy hãy sử dụng thùng rác thay vì túi rác để hạn chế lượng rác thải nhựa không được tái chế nhé.

– Thu gom rác hữu cơ dễ phân hủy:

Đối với rác thải dễ phân hủy, ta có thể tiến hành thu gom riêng vào thùng rác để tận dụng làm phân hữu cơ tại nhà để làm phân ủ cho cây. Nếu không có điều kiện ủ phân, bạn hãy luôn giữ rác khô hạn chế thức ăn thừa để hạn chế rác bốc mùi trong thời gian chờ xe rác đi thu gom.

– Thu gom rác vô cơ khó phân hủy

+ Đối với rác có thể tái chế: Phân loại riêng, loại có thể tái sử dụng và loại có thể tái chế. Có thể quyên góp sách vở, quần áo sạch. Đối với các loại chai lọ có thể bán lại cho các điểm thu mua phế liệu.

+ Đối với rác thải không thể tái chếvà rác thải nguy hiểm: Thu gom rác, chứa ở thùng rác quy định và đưa đến điểm tập kết rác không thể tái chế theo đúng nơi quy định.

3. Các phương pháp xử lý rác thải phổ biến hiện nay

+ Chôn lấp hợp vệ sinh:

Rác được chôn lấp tại các bãi chôn lấp có diện tích lớn. Thường được áp dụng tại những nước nghèo như Việt Nam, dù các bãi chôn này được lắp đặt hệ thống thu khí và hệ thống thu gom và xử lý nước rỉ rác nhưng nó vẫn gây áp lực rất lớn lên môi trường xung quanh. Do khối lượng quá lớn, gây tác động xấu đến môi trường, chiếm nhiều diện tích đất, gây ra nhiều bệnh tật cho người dân sống xung quanh. Thêm vào đó, do hầu hết rác thải tại Việt Nam là chưa qua xử lý nên một lượng lớn rác thải không thể phân hủy được chôn dưới đất gây nguy hại rất lớn cho môi trường.

+ Thiêu đốt:

Các nhà máy rác sử dụng nhiệt độ cao khoảng trên 1.000 độ C để phân hủy rác, biện pháp này không tốn nhiều diện tích như chôn lấp nhưng chi phí đầu tư và vận hành cao nên các nước kém phát triển thường không áp dụng. 

+ Chế biến rác thải thành phân compost:

Biện pháp này có thể áp dụng cho quy mô tập trung hay quy mô gia đình. Phân Compost vừa giúp hạn chế rác thải cần chôn lấp, lại giúp tăng độ màu mỡ và phì nhiêu của đất. 

4. Lợi ích thực của tái chế là gì và tại sao chúng ta phải tái chế rác thải?

Mỗi việc làm tái chế nhỏ của chúng ta đều mang lại một lợi ích to lớn mà không phải ai cũng nhận thức được.

– Một tấn nhựa được tái chế ta sẽ có số năng lượng đủ để sử dụng một chiếc tủ lạnh trong một tiếng.

– Một tấn giấy được tái chế giúp ta tiết kiệm được: 400 lít dầu, 4.100 kW điện, 31.780 lít nước.

– 15 cây gỗ sẽ được cứu khi ta tái chế một tấn giấy bìa carton.

– Chỉ với một lon nhôm được tái chế, bạn đã tiết kiệm được đủ năng lượng để một chiếc tivi hoạt động trong 3 tiếng hoặc 12 giờ thắp sáng một chiếc bóng đèn.

– Chi phí tái chế 20 chiếc lon nhôm chỉ bằng chi phí sản xuất duy nhất 1 chiếc lon nhôm mới.

5. Biện pháp để hạn chế rác thải nhựa

Cách tốt nhất để giảm thiểu rác nhựa là phải thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó có việc tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân cũng như doanh nghiệp thay đổi hành vi, ứng xử với các sản phẩm nhựa và rác thải nhựa.

Hãy:

– Mang mang theo túi đựng có thể tái sử dụng để hạn chế túi nilon khi đi mua sắm

– Dùng chai lọ thủy tinh để đựng đồ thay cho chai lọ nhựa

– Ưu tiên mua các sản phẩm đựng trong hộp giấy thay vì hộp nhựa

– Mua hàng số lượng lớn để tiết kiệm bao bì

Không:

– Dùng sản phẩm chăm sóc cơ thể có các hạt vi nhựa

– Dùng đồ đựng thực phẩm làm từ nhựa một lần, đặc biệt là nhựa màu đen

–  Dùng những vật dụng như đũa, muỗng, nĩa, chai, ly, hộp, ống hút,… bằng nhựa dùng một lần

– Ăn kẹo su, vì nó rất khó phân hủy trong môi trường bình thường.

Những hành động nhỏ như sử dụng nguồn năng lượng tái tạo, phân loại rác, tái sử dụng và tái chế rác thải, dù nhỏ nhưng chúng góp phần rất lớn trong việc bảo vệ môi trường và sự phục hồi của mẹ thiên nhiên trước những tác động tiêu cực từ quá trình phát triển của của con người.